Siedem sposobów myślenia jak ekonomista XXI wieku

2. Zobacz pełny obraz: od rynku zamkniętego do zintegrowanej gospodarki

W kwietniu 1947 roku grupa ambitnych ekonomistów stworzyła neoliberalną opowieść o gospodarce, która w latach 80. - odkąd M. Thatcher i R. Reagan doszli do władzy, zdominowała scenę międzynarodową. Narracja o efektywności rynku, niekompetencji państwa, prywatności gospodarstwa domowego i tragedii “wspólnego pastwiska” pomogła popchnąć wiele społeczeństw ku zapaści społecznej i ekologicznej. Czas napisać nową historię ekonomiczną, pasującą do tego stulecia – taką, która dostrzega zależność gospodarki od społeczeństwa i świata istot żywych. Ta historia musi rozpoznać potęgę rynku – więc mądrze ją zintegrujmy z systemem; partnerstwo państwa – rozliczajmy je z niego; podstawowa rola gospodarstwa domowego – doceńmy jego wkład; i kreatywność wspólnego pastwiska – więc uwolnijmy jego potencjał.

3. Pielęgnuj ludzką naturę: od racjonalnego ekonomicznego człowieka do społecznie przystosowalnego człowieka

Postać stojąca w sercu ekonomii XX wieku – „racjonalny ekonomiczny człowiek” – przedstawia żałosny portret ludzkości: stoi sam, z pieniędzmi w dłoni, kalkulatorem w głowie, ego w sercu i naturą u jego stóp. Co gorsza, kiedy mówi się nam, że jest taki jak my, zaczynamy stawać się coraz bardziej podobni do niego, ze szkodą dla naszych społeczności i planety. Ale natura ludzka jest znacznie bogatsza, jak pokazują pojawiające się szkice naszego nowego autoportretu: odwdzięczamy się, jesteśmy współzależni (od siebie), przyciągają nas inni ludzie głęboko związani z żywą naturę. Czas umieścić ten nowy portret ludzkości w sercu teorii ekonomicznej, aby ekonomia mogła zacząć pielęgnować to, co najlepsze w ludzkiej naturze. Takie postępowanie da nam — wszystkim dziesięciu miliardom z nas — znacznie większą szansę wspólnego rozwoju. 

4. Poznaj systemy: od równowagi mechanicznej po dynamiczną złożoność

Ekonomia od dawna cierpi zazdrość o fizykę: zachwyceni geniuszem Izaaka Newtona i jego spostrzeżeniami na temat fizycznych praw ruchu, XIX-wieczni ekonomiści skupili się na odkrywaniu ekonomicznych praw ruchu. Ale te po prostu nie istnieją: są tylko modelami, tak jak teoria równowagi rynkowej, która uczyniła ekonomistów ślepymi na nadciągający krach finansowy w 2008 roku. Dlatego ekonomiści XXI wieku zamiast tego przyjmują złożoność i myślenie ewolucyjne. Umieszczenie dynamicznego myślenia w centrum ekonomii otwiera nowe możliwości zrozumienia pojawienia się “jednego procenta” oraz boomu i załamania rynków finansowych. Czas przestać szukać nieuchwytnych dźwigni kontroli gospodarki (nie istnieją), a zamiast tego zacząć zarządzać gospodarką jako stale ewoluującym systemem.